Esther Captain eerste hoogleraar slavernij en kolonialisme in Nederland

In dit artikel:

Esther Captain is onlangs benoemd tot de eerste Nederlandse hoogleraar die expliciet onderzoekt hoe slavernij en kolonialisme voortwerken; ze gaat deze leerstoel bekleden aan de Universiteit Utrecht, meldt de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Haar onderzoek richt zich op de blijvende effecten van dat verleden in gezinnen, instellingen en de samenleving, en op de vraag waarom jongere generaties opnieuw verbinding zoeken met die pijnlijke geschiedenis — en of dat herstelprocessen kan opleveren.

Captain heeft geen klassieke academische loopbaan: ze werkte bij ministeries, in beleid en bij maatschappelijke organisaties, en heeft altijd veel geschreven. Die praktijkachtergrond wil ze inzetten om wetenschap te verbinden met de samenleving en publieke debatten. Ze pleit tevens voor meer diversiteit in de wetenschap: er zijn nog weinig vrouwen van kleur op hoogleraar-niveau en ze wil zichtbaar zijn voor jongere generaties en podiumruimte delen.

Haar methode overstijgt traditionele archiefstudies: ze onderzoekt ook oceaanroutes en verdronken verhalen als draagvlak van herinnering, en gebruikt mondelinge bronnen, kunst en theater om wat in geschreven bronnen ontbreekt zichtbaar te maken. Captain erkent dat dit onderzoek risico’s met zich meebrengt; eerder onderzoek naar Nederlands geweld in Indonesië leidde tot felle reacties en bedreigingen, maar “het maakt me eerder strijdbaar dan bang”, zegt ze, en ze benadrukt het belang van solidariteit.

Voor Captain is wetenschap niet neutraal geweest; ze wil bestaande machtsverhoudingen doorbreken door andere perspectieven, empathie en creatieve vormen van kennisoverdracht in het academische veld toe te laten.