Mangroven Curaçao onder druk door bouw en vervuiling

In dit artikel:

Paul Stokkermans (Willemstad) beschrijft in dit zevende deel van zijn reeks hoe de mangroven van Curaçao — cruciaal voor kustbescherming, biodiversiteit en waterkwaliteit — onder zware druk staan en waarom het gebrek aan wettelijke bescherming onherstelbaar verlies kan veroorzaken.

Belangrijkste bedreigingen:
- Aanleg van infrastructuur: steigers, privéjetties, jachthavens (onder meer de discussie rond de lagune bij Koredor) en woningen verdwijnen vaak ten koste van mangrovegebieden. Ook wegen en andere bouwprojecten veranderen de aanvoer van zoet water en sediment, wat de zoutbalans verstoort en zaailingen kan bedelven of juist de mangrovegroei belemmert.
- Foutief compenseren: het simpele idee dat gekapte mangroven elders opnieuw geplant kunnen worden is misleidend. De beschermende en ecologische functies van mangroven werken plaatsgebonden; verlies op één locatie gaat gepaard met lokale achteruitgang van koraalrifgezondheid, broedgebieden en kustbescherming die niet zomaar elders gecompenseerd kan worden.
- Ontbrekende wettelijke bescherming en MER-plicht: op Curaçao zijn mangroven niet wettelijk beschermd en bestaat er geen verplichte milieueffectrapportage (MER) voor grote projecten. Daardoor worden maatschappelijke kosten van mangroveverlies vaak niet meegewogen.
- Cumulatieve effecten: individuele beslissingen die op zichzelf klein lijken kunnen samen leiden tot grootschalig natuurverlies. Rechters en beleidsmakers wegen vaak alleen de directe casus zonder optelling van alle kleine schades over tijd — een systeemfout die het totale afnameproces versnelt.
- Stijgende zeespiegel en coastal squeeze: hoger water kan luchtwortels langdurig onderdompelen, waardoor bomen verstikken. Migratie naar hoger gelegen terrein wordt vaak geblokkeerd door stedenbouw, landbouw of infrastructuur, waardoor mangroven opgesloten raken.
- Stijgende luchttemperaturen: extreme en aanhoudende hitte vermindert fotosynthese, belemmerd zaadproductie en kan insecten- en ziekte-uitbraken verergeren; verdamping verhoogt zoutstress in de bodem.
- Verlies van achterliggende vegetatie: verwijderen van vegetatie landinwaarts veroorzaakt meer sedimentafzetting in mangroves en kan natuurlijke watergangen doen dichtslibben (voorbeeld: Lac op Bonaire, waar lokale vrijwilligersorganisatie Mangrove Maniacs werkt aan herstel van kanalen).
- Vervuiling: olie, zware metalen, pesticiden, nutriënten uit mest of rioolwater en microplastics schaden wortels en bodemorganismen; olie blokkeert gasuitwisseling, zware metalen en pesticiden zijn giftig, en overbemesting veroorzaakt zuurstoftekort door algengroei. Microplastics vormen een nieuw en meervoudig risico, ook rond pneumatoforen.

Conclusie en vooruitblik:
Stokkermans benadrukt dat de mangroven door een combinatie van menselijke activiteiten en klimaatverandering multifrontale bedreigingen ondervinden. Juridische bescherming, verplichte MER’s, en aandacht voor cumulatieve effecten zijn cruciaal om verdere achteruitgang te voorkomen. In deel 8 zal hij ingaan op concrete maatregelen om bestaande mangroven te beschermen en nieuwe mangroves te planten. Paul Stokkermans is gepensioneerd landbouwingenieur, ex-directeur van Carmabi, en directeur van Scientegia Solutions.