Van Heinde en Verre: Notities van een terugkomer #64
In dit artikel:
Kees Broere neemt in aflevering 64 van zijn column Van Heinde en Verre de lezer mee langs een persoonlijk spoor van vroeger naar nu, beginnend bij een vertrouwd huishoudenicoon: de Novib-kalender. Die langwerpige, glanzende kalender met felgekleurde foto’s van trotse mensen uit verre landen fungeerde decennialang als venster naar werelden die voor veel Nederlanders onbereikbaar leken. Broere merkt op dat de kalender nog steeds bestaat — Oxfam Novib (voorheen Novib) drukte volgens de organisatie jaarlijks zo’n 50.000 exemplaren — maar dat de betekenis ervan is veranderd.
Waar de kalender ooit een droom van ver reizen bracht, is reizen zelf de afgelopen vijftig jaar voor velen gewoon geworden. Broere reflecteert op hoe moderne reizen vaak minder draait om overgave aan het andere en meer om het vastleggen van jezelf: instant delen via smartphones en Insta-selfies heeft de ervaring verschoven van contemplatie naar zelfpresentatie. Tegelijkertijd keren voormalige verre bewoners als toeristen terug naar Nederland, waardoor ‘thuis’ en ‘ver weg’ elkaar overlappen; wat vreemd en exotisch lijkt voor de één kan voor de ander even alledaags zijn.
Dat dichtbij-dichtbij-verschuiven krijgt volgens Broere nog een andere, concrete invulling door het veranderende klimaat. Tijdens een recent bezoek aan vrienden in Nijmegen — een treinreis vanaf Amsterdam met omweg — viel hem op dat het die dag ongewoon warm was. Binnen trof hij twee airconditioners aan: een klein symbool van hoe Nederlandse huiskamers steeds vaker temperatuursituaties kennen die vroeger met tropische bestemmingen werden geassocieerd. Klimaatverandering verkleint zo de afstand tussen de werelden waarmee de Novib-kalender destijds speelde.
Achter deze observaties staat Broeres achtergrond: hij keerde in 2024 terug naar Nederland na ruim dertig jaar wonen en werken in Latijns-Amerika, Europa, Azië, Afrika en de Cariben. In zijn wekelijkse essays — te lezen op petjeaf.com/keesbroere — combineert hij persoonlijke herinneringen met bredere maatschappelijke reflecties, waardoor deze column niet alleen nostalgisch terugblikt, maar ook de hedendaagse verbanden tussen reizen, identiteit en klimaat zichtbaar maakt.